مجتمع فولاد روهینا جنوب – حضور فولاد در صنعت مواد غذایی و آشامیدنی صرفاً مربوط به یکپارچگی ساختاری نیست، بلکه برای حفظ استانداردهای بهداشتی و تضمین ایمنی محصول اساسی است. از صنایع غذایی کوچک گرفته تا آشپزخانه‌های شلوغ کارخانه‌های فرآوری مواد غذایی، این صنعت سراسر نوآوری، کیفیت و کارایی است.
بنابراین، طراحی بهداشتی (Hygienic Design) در چنین صنعتی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. به طور خلاصه، طراحی بهداشتی عمل طراحی و ساخت تجهیزات و تأسیساتی می‌باشد که خطر آلودگی در فرآوری مواد غذایی و آشامیدنی را با تمیز کردن آسان، مقاومت در برابر رشد میکروبی و جلوگیری از تجمع باکتری‌های مضر، کاهش یا از بین می‌برد.
این فرآیند، شامل تمام جنبه‌های طراحی و ساخت، از انتخاب مواد و پرداخت سطح گرفته تا مونتاژ قطعات و تکنیک‌های جوشکاری می‌شود و تضمین می‌کند که هر عنصر از ایمنی مواد غذایی پشتیبانی می‌کند و نظافت را در طول فرآیند تولید حفظ می‌کند.
آشنایی با فولاد ضد زنگ مناسب برای صنایع غذایی
وقتی صحبت از تجهیزات فرآوری مواد غذایی می‌شود، انتخاب نوع مناسب فولاد ضد زنگ (Stainless steel) اهمیت زیادی پیدا می‌کند. دو نوع رایج فولاد ضد زنگ، فولاد ضد زنگ 304 و 316 هستند که هر کدام اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند. نوع 304 که اغلب به عنوان فولاد ضد زنگ مناسب برای صنایع غذایی شناخته می‌شود، مقاومت در برابر خوردگی عالی ارائه می‌دهد و برای بسیاری از کاربردهای فرآوری مواد غذایی مناسب است.
با این حال، نوع ۳۱۶ با افزودن مولیبدن (Molybdenum)، محافظت بهتری در برابر غذاهای اسیدی و مواد شیمیایی ضدعفونی‌کننده قوی ارائه می‌دهد. این امر آن را به ویژه در فرآوری لبنیات یا محیط‌هایی که در معرض کلرید زیاد هستند، ارزشمند می‌کند.
پرداخت‌های سطحی و تأثیر آنها بر بهداشت
پرداخت سطح نقش حیاتی در طراحی بهداشتی دارد و به طور قابل توجهی بر قابلیت تمیز شدن و چسبندگی باکتریایی تأثیر می‌گذارد. زبری سطح 0.8μm Ra (زبری میانگین) یا کمتر به طور کلی برای سطوح تماس با مواد غذایی توصیه می‌شود، اگرچه الزامات ممکن است بسته به کاربرد متفاوت باشد.
پرداخت‌های آینه‌ای، خواص بهداشتی عالی ارائه می‌دهند اما هزینه بالاتری دارند. پرداخت‌های برس‌کاری شده در صورت اجرای صحیح، می‌توانند تعادل عملی بین بهداشت و مقرون‌به‌صرفه بودن ایجاد کنند. نکته کلیدی، تضمین کیفیت پرداخت ثابت در تمام سطوح در تماس با مواد غذایی برای جلوگیری از ایجاد نقاط تجمع باکتری‌ها است.
بهترین شیوه‌های جوشکاری و ساخت
تکنیک‌های صحیح جوشکاری برای طراحی بهداشتی ضروری هستند. به جای جوش‌های نقطه‌ای یا بخیه‌ای، باید از جوش‌های پیوسته استفاده شود، زیرا این جوش‌ها می‌توانند شکاف‌هایی ایجاد کنند که محل رشد باکتری‌ها باشند. جوش‌های سنگ‌زنی شده و صیقل داده شده باید صاف و بدون شکاف باشند تا یکپارچگی ساختاری تضمین شود.
جوشکاری فولاد در صنایع غذایی حساسیت بالایی دارد، زیرا هر عیب کوچک در جوش می‌تواند باعث آلودگی میکروبی، زنگ‌زدگی یا خرابی زودرس تجهیزات شود. از جمله مشکلات رایج جوشکاری فولاد در صنایع غذایی عبارتند از:
- آلودگی سطحی و افت مقاومت در برابر خوردگی: باعث ایجاد آلودگی آهنی و زنگ‌زدگی موضعی می‌شود.
- اکسید شدن ناحیه جوش (Heat Tint): رنگ‌های آبی و قهوه‌ای روی جوش ایجاد می‌شود و باعث کاهش مقاومت در برابر خوردگی می‌شود.
- انتخاب نادرست فیلر یا الکترود: باعث خوردگی گالوانیکی و ایجاد ترک می‌شود.
- خوردگی بین دانه‌ای (IGC): یکی از خطرناک‌ترین انواع خوردگی موضعی است که در مرز دانه‌های فلزات رخ می‌دهد و باعث کاهش شدید استحکام مکانیکی مواد می‌شود، در حالی که سطح فلز ظاهری سالم دارد.
- نفوذ ناقص یا تخلخل (Porosity): تخلخل، حفره‌های ریز و درشتی در ساختار جوش هستند که می‌توانند محل مناسبی برای تجمع باکتری‌ها باشند.
ویژگی‌های تمیز کردن آسان
سنگ بنای طراحی بهداشتی، ایجاد تجهیزاتی است که تمیز کردن و نگهداری آنها آسان باشد. این به معنای تعبیه شعاع‌های کافی (حداقل ۳ میلی‌متر) در گوشه‌های داخلی برای جلوگیری از تجمع مواد و تسهیل تمیز کردن مؤثر است. همه سطوح باید “خود-زهکش” باشند که معمولاً از طریق حداقل شیب ۳ درجه حاصل می‌شود.
فضاهای مرده، جایی که محصول می‌تواند جمع شود و محلول‌های تمیزکننده نمی‌توانند به طور مؤثر به آن برسند، باید از طریق طراحی متفکرانه حذف شوند. این ملاحظات نه تنها ایمنی مواد غذایی را بهبود می‌بخشند، بلکه می‌توانند زمان تمیز کردن و استفاده از مواد شیمیایی را به میزان قابل توجهی کاهش دهند.
استاندارد و صدور گواهینامه
رعایت الزامات قانونی در تولید مواد غذایی و آشامیدنی الزامی است. استانداردهای فعلی، چارچوب‌های جامعی را برای طراحی بهداشتی ارائه می‌دهند که معمولاً شامل گواهی‌های مواد، اندازه‌گیری‌های پرداخت سطح و گزارش‌های بازرسی جوش است. تولیدکنندگان باید اطمینان حاصل کنند که فرآیندهای ساخت آنها از مرحله طراحی تا نصب نهایی با این استانداردها مطابقت دارد.
مطالب مشابه:
- پایان کابوس خوردگی فولاد با پوشش‌های خود ترمیم شونده
- تکامل فولاد از انقلاب صنعتی تا شگفتی‌های مدرن
- نورد، هنر شکل دهی به فولاد
- فولاد، قهرمان گمنام صنعت خودرو
- چگونه با تولید فولاد آلیاژی مناسب هزینه‌های تولید را کاهش دهیم؟
- تفاوت فولاد آلیازی و کربنی
- بررسی مقاومت فولاد آلیاژی در شرایط سخت محیطی
- اهمیت فولاد آلیاژی در تولید قطعات صنعتی
- فرآیند و مراحل تولید فولاد آلیاژی
- راهنمای خرید فولاد آلیاژی و میلگرد
- مزایا و معایب فولاد آلیاژی در صنایع مختلف
